O kobietach, czyli książki kwietnia

Wiem, że majówka to przede wszystkim święto grilla, ale może część z Was planuje odpoczywać z książką w ręku? Na ogrodowej huśtawce, na rozciągniętym na młodej trawie kocu albo po prostu w domowym zaciszu, na kanapie lub w ulubionym fotelu? Jeśli tak, to może znajdziecie inspirację wśród moich kwietniowych lektur. Zapraszam na post z serii Książki miesiąca!

Kwiecień rozpoczął się dla mnie pod znakiem książek, które kupiłam jeszcze w marcu, korzystając z atrakcyjnych zniżek przygotowanych na dzień kobiet przez mój ulubiony serwis publio.pl. Na moją wirtualną półkę trafiły wtedy dwa zbiory reportaży i jedna powieść, "Odwaga jest kobietą", "Grzech jest kobietą" i "Czas kobiet" Jeleny Czyżowej.

Źródło

"Odwaga jest kobietą"

Zbiór mocnych, zapadających w pamięć reportaży o kobiecej odwadze – codziennym stawianiu czoła wspomnieniom, losowi, rodzinie, przemocy... Na co trzeba się zdobyć, by swoje działanie nazwać aktem odwagi? Do czego się posunąć? Jakie granice przekroczyć? Jakie tabu złamać? Trzynaście odważnych reportażystek, związanych m.in. z „Gazetą Wyborczą”, „Polityką” i innymi polskimi mediami, opisało historie odważnych kobiet – pozbawione sensacji, a trzymające w napięciu do ostatniego zdania. Opowiedziały o sprawach powszednich, pozornie zwyczajnych w zaskakujący sposób. No bo jak opisać kobietę od lat poszukującą ciała swojej córki? Albo ultrakatoliczkę, żonę ortodoksyjnego muzułmanina? A lesbijkę, która żyje w szczęśliwym związku, ale w nieszczęśliwym miejscu? Lub kobietę przez lata dręczoną fizycznie i psychicznie przez swoją matkę, którą w końcu zabija w afekcie? Każdą z bohaterek cechuje nieprzeciętna odwaga, czasem wrodzona, częściej pochodząca nie wiadomo skąd, która pojawia się, gdy muszą stawić czoła losowi, mężowi, wspomnieniom, rodzinie... Tak, odwaga jest kobietą.


Bardzo dobre, mocne reportaże, skupione na kobietach i ich problemach, tytułową odwagę interpretujące w niezwykle życiowy sposób, aktów bohaterstwa dopatrujące się w sytuacjach, które pierwszym odruchu z odwagą raczej się nie kojarzą. Ta lektura zmieniła także moją optykę, uświadamiając mi rzecz w sumie oczywistą, że czasami największej odwagi wymagają sprawy stanowiące naszą codzienność. I tak odwagą może stać się nieustępliwość, poświęcenie, czy zmaganie się z przewlekłą chorobą. Przeczytajcie, może też spojrzycie na pewne rzeczy z nowej perspektywy.

"Grzech jest kobietą"

Dwunastu reportażystów o kobietach silnych, choć dalekich od ideału, i grzechach, za które nie dostaje się rozgrzeszenia. Czym jest grzech? Kto ocenia, że postępowanie jest grzeszne? Co trzeba zrobić, by popełnić grzech powszedni lub ciężki? Dwunastu reportażystów opowiada o kobietach, z którymi coś jest nie tak. Jedna ma dużo kotów (a mieszka w bloku), druga – żadnego mężczyzny (za to dużo pracy i marzeń), trzecia nie umie uprawiać seksu (choć jest po ślubie), czwarta zabija córkę (choć mówi, że wcale nie). Kolejna nie może spać (odkąd jej matka śpi w domu opieki), inna żyje z żonatym (w latach dwudziestych), jeszcze inna nie kocha tego, co ją uratował od śmierci (w latach czterdziestych). Następna odpisuje na esemes, na który odpisywać się nie powinno: „Napisz coś o sobie, bo ja jestem facetem, który zawsze dostaje to, co chce”. W tej książce znalazły się historie kobiet nieidealnych, które zrobiły coś, czego robić się nie powinno. Tak, grzech jest kobietą.

Kolejny zbiór reportaży, stanowiący drugą część z cyklu, który zamyka tom "Walka jest kobietą" (jeszcze nie czytałam). Pojęcie grzechu w tym przypadku jest dość przewrotne, bo teksty dotyczą nie tyle poczucia winy, co raczej win przypisywanym kobietom przez innych. A zatem grzechem jest niedopasowanie się do społecznych norm, wyłamywanie się z konwenansów, niespełnianie cudzych oczekiwań. Osobiście postrzegałam bohaterki tych reportaży jako ofiary, jak najdalsza jestem od ich potępiania, raczej im współczuję. Myślę, że właśnie taki był zamysł autorów.

"Czas kobiet", Jelena Czyżowa

Rosyjski Booker 2009! Opowieść o zwyczajnym radzieckim losie, która zachwyca przenikliwością i bogactwem języka. Los Antoniny to okrutna parafraza historii bohaterki lubianego we wszystkich krajach byłego Związku Radzieckiego filmu „Moskwa nie wierzy łzom”. Zwyczajna kobieta, pracownica jednej z socjalistycznych fabryk, zachodzi w ciążę. Rodzi córkę, którą zajmują się trzy starsze sąsiadki z komunałki. Jedna jest arystokratką, w jej domu rodzinnym mówiło się po francusku, druga ukończyła zaledwie trzy klasy szkoły podstawowej, trzecia to chłopka, która miała romans z hrabią... Łączy je wspólne doświadczenie oblężenia Leningradu i żałoba po utraconych bliskich.„Czas kobiet” to powieść o przypadkowej rodzinie złożonej z pięciu kobiet, która okazuje się dużo prawdziwsza i silniejsza od niejednej „normalnej” radzieckiej rodziny.

Powieść, która przenosi nas w czasie do radzieckiej Rosji i konfrontuje z realiami lat sześćdziesiątych, splatając losy pięciu kobiet, związanych, zdawać by się mogło, wyłącznie życiową koniecznością, a jednak niezwykle sobie bliskich. Historia o sprowadzaniu roli człowieka do funkcji trybika w maszynerii komunistycznego państwa, o ingerowaniu systemu w intymność, o odzieraniu życia z prywatności i wszelkiej metafizyki. I te kobiety, nieświadome swej mocy siłaczki, przywracające wszystkiemu właściwe proporcje, na miarę możliwości i na miarę czasów. Warto przeczytać ...


... czego nie mogę powiedzieć o cyklu "Panny i wdowy" Marii Nurowskiej. Był to dla mnie powrót po latach, niestety niezbyt udany. 

Źródło

Trzytomowa edycja głośnej sagi Marii Nurowskiej, przeniesionej na początku lat 90. na ekran kinowy i telewizyjny, obejmuje ponad sto lat polskiej historii. Losy sześciu kobiet z ziemiańskiej rodziny splatają się w powieści z losami kraju. Od upadku powstania styczniowego, niewoli i emigracji, przez II Rzeczpospolitą, okupację hitlerowską, komunizm, aż po „Solidarność”, stan wojenny i lata najnowsze towarzyszymy bohaterkom Nurowskiej, kobietom niezwykłym, które łączy siła charakteru, dramatyczna biografia i miłość do rodzinnej siedziby w Lechicach.

To nie jest tak, że ta pięcioczęściowa seria ("Zniewolenie", "Zdrada", "Poker", "Piołun", "Czyściec") jest fatalna, na pewno ma swoje walory i cieszy się zasłużoną popularnością. Rozczarowało mnie raczej zderzenie wspomnienia gorących emocji, jakie towarzyszyły mi, kiedy czytałam tę sagę jako nastolatka, z emocjami, bardzo letnimi, które towarzyszyły mi teraz. Młodą dziewczynę, jaką byłam, ta książka poruszała, wzruszała, zachwycała, dojrzałą kobietę, jaką jestem, irytowała uproszczeniami, schematami, przewidywalnością. Co nie zmienia faktu, że jest to kawał historii Polski, przedstawionej dość tendencyjnie, ale jednak. Zresztą historia to i tak tylko tło dla losów silnych kobiet otoczonych słabymi mężczyznami. Czy polecam? Nie wiem. Lata temu "Panny i wdowy" bardzo mi się podobały, niestety teraz z dawnego zachwytu zostało niewiele.

Zachwyciłam się natomiast historią Alicji Tabor, bohaterki "Ciemno, prawie noc" Joanny Bator. To chyba najwartościowsza z książek, po jakie sięgnęłam w kwietniu.

Źródło

Reporterka Alicja Tabor wraca do Wałbrzycha, miasta swojego dzieciństwa. Osiada w pustym poniemieckim domu, z którego przed laty wyruszyła w świat. Dowiaduje się, że od kilku miesięcy w Wałbrzychu znikają dzieci, a mieszkańcy zachowują się dziwnie. Rośnie niezadowolenie, częstsze są akty przemocy wobec zwierząt, w końcu pojawia się prorok, Jan Kołek, do którego w biedaszybie przemówiła wałbrzyska Matka Boska Bolesna. Po jego śmierci grupa zbuntowanych obywateli gromadzi się wokół samozwańczego „syna", Jerzego Łabędzia. Alicja ma zrobić reportaż o zaginionej trójce dzieci, ale jej powrót do Wałbrzycha jest także powrotem do dramatów własnej rodziny: śmierci rodziców, samobójstwa pięknej starszej siostry, zafascynowanej wałbrzyską legendą księżnej Daisy i zamku Książ. Wyjaśnianiu tajemnicy Andżeliki, Patryka i Kalinki towarzyszy więc odkrywanie tajemnic z przeszłości Alicji. W swojej najnowszej książce Joanna Bator nawiązuje do konwencji powieści gotyckiej. Nie po to jednak, by bawić czytelnika: w tym, co niesamowite, często ukryta jest prawda o nas, której na co dzień nie chcemy pamiętać.

"Ciemno, prawie noc" to książka pozornie o poszukiwaniu zaginionych dzieci, ale szybko okazuje się, że tuż pod powierzchnią tego niby głównego wątku aż kłębi się od innych spraw. To drugie dno powieści to konfrontacja bohaterki z trudną, bardzo trudną, zawiłą przeszłością, niezrozumiałą i bolesną stratą ukochanej siostry, niejasną rolą matki, ojcem oderwanym od rzeczywistości. A wszystko to pięknie czytelnikowi podane, napisane językiem, który jest dziś rzadkością, subtelnym, lekkim, nieco poetyckim nawet. Czytelnicza uczta, naprawdę. Gorąco Wam tę pozycję polecam.

Na koniec Veronica Roth oraz jej "Niezgodna" i "Zbuntowana". Do lektury zachęciło mnie porównanie do "Igrzysk śmierci", które w moim odczuciu, jak się okazało, jest jednak lekkim nadużyciem.

Źródło

"Niezgodna", "Zbuntowana", Veronica Roth

Jeden wybór może cię zmienić. Jeden wybór może cię zniszczyć.

Altruizm (bezinteresowność), nieustraszoność (odwaga), erudycja (inteligencja), prawość (uczciwość), serdeczność (życzliwość) – to pięć frakcji, na które podzielone jest społeczeństwo zbudowane na ruinach Chicago. Każdy szesnastolatek przechodzi test predyspozycji, a potem w krwawej ceremonii musi wybrać frakcję. Ten, kto nie pasuje do żadnej, zostaje uznany za bezfrakcyjnego i wykluczony. Ten, kto łączy cechy charakteru kilku frakcji, jest niezgodny – i musi być wyeliminowany... Dzień, kiedy szesnastoletnia Tris dokonała wyboru, powinien zostać uczczony świętowaniem przez frakcję, do której przystąpiła – jednej z pięciu, jakie istnieją w zniszczonym katastrofą Chicago. Zamiast tego zakończył się tragedią. Przejście z altruizmu do nieustraszoności zburzyło jej świat, pozbawiło rodziny, zmusiło do ucieczki, ale i połączyło z Tobiasem – nieustraszonym o stalowych oczach. Od tamtej chwili walka frakcji przerodziła się w otwartą wojnę. A podczas wojny trzeba stanąć po jednej ze stron. Wybory są jeszcze bardziej dramatyczne – i jeszcze bardziej nieodwołalne. Zwłaszcza dla Tris, niezgodnej, która wciąż zmaga się z natrętnymi pytaniami o konsekwencje swojej decyzji, z żalem i wyrzutami sumienia, swoją tożsamością i lojalnością, polityką i miłością. Lecz wstrząsające nowe odkrycia i zmieniające się sojusze sprawią, że musi ujawnić prawdę o sobie. Nawet jeśli miałaby stracić wszystko. A żeby ocalić tych, których kocha, musi złamać niewzruszone reguły swojego bezwzględnego świata ...

Pomysł genialny, z dużym potencjałem, jednak moim zdaniem nieco zmarnowany, głównie przez kiepski styl autorki. Być może to kwestia polskiego tłumaczenia, ale dla mnie jest coś denerwującego w narracji tych książek. Podobieństwo do "Igrzysk" rzeczywiście jakieś tam jest, głównie za sprawą nastoletnich bohaterek i walki, jaką toczą z systemem zbudowanym na ruinach dawnej cywilizacji, ale tutaj według mnie zbieżności się kończą. Czytając "Igrzyska", nie pamiętałam, że to literatura dla młodzieży, czytając "Zbuntowaną" po prostu nie mogę o tym zapomnieć. Fabuła jest płytsza, wątki pobieżne, a postaci aż irytujące w swej niedojrzałości. Nie wiem, jak Wam to wytłumaczyć. Na przykład zbieranie się do pierwszego pocałunku przez trzysta stron. Nastoletnią czytelniczkę może będzie to jarać, mnie już niekoniecznie. Niezgodna i zbuntowana Tris po prostu nie dorasta walczącej o przetrwanie Katniss do pięt. Ale przeczytać przeczytałam, nudzić się szczególnie nie nudziłam i pewnie po trzecią część, "Wierną", też sięgnę. Tyle że bez większych emocji.


Jak widzicie, w kwietniu czytałam całkiem sporo i tak się jakoś złożyło, że praktycznie wszystkie moje lektury dotyczyły kobiet, czy to w ujęciu reporterskim, czy beletrystycznym. Ten temat jakoś nigdy mi się nie nudzi.


Zainteresowała Was któraś z tych pozycji? A może je znacie i chciałybyście dodać coś do tego, co napisałam? Zachęcam Was do wypowiedzi. Pochwalcie się też koniecznie, jakie lektury towarzyszyły Wam w kwietniu. A jak nie chce Wam się gadać o książkach, to chociaż jakiś fajny przepis na grilla zostawcie :DDD Czekam na Wasze komentarze!

Buziaki,
Cammie.